Het werk bij de Rotterdamse douane is in de afgelopen 25 jaar flink veranderd. Maar het jagen op foute ladingen blijft spannend.
Cees Groeneweg (47) werkt al 25 jaar bij de havendouane van Rotterdam en kijkt soms wat weemoedig terug. ‘De haven van toen ik begon was nog klein en ik kende elk hoekje, elke kade’, vertelt hij. ‘Je liep door weer en wind op schepen en kwam veel meer in contact met de bemanning en de kapitein van zo’n schip. Het leefde veel meer. Nu is alles geautomatiseerd.’
Waar Groeneweg vroeger nog aan boord van gigantische olietankers moest klauteren, speelt de controle van de ruim 11 miljoen containers die jaarlijks via Rotterdam geïmporteerd worden zich nu af wanneer de schepen nog op zee zijn. ‘Dat vindt plaats op basis van een risicoanalyse. Naar aanleiding van de vrachtbrieven wordt een selectie gemaakt en worden ladingen in bepaalde profielen geplaatst’, vertelt Groeneweg. Zitten er misschien namaakproducten in? Verboden wapens of munitie? ‘Aan de hand daarvan wordt er bij binnenkomst gecontroleerd. Bestaat er twijfel, dan worden we erbij geroepen en kijken we in de container.’
Niet alleen de manier van controleren is veranderd: ook de prioriteiten liggen anders in het nieuwe Europa. ‘De focus op invoerheffingen is verdwenen’, verklaart de douanemedewerker. ‘Het beleid is van fiscaal naar niet-fiscaal gegaan. We letten nu vooral op veiligheid en gezondheid. Het voorkomen van terroristische aanslagen heeft nu een hoge prioriteit.’ Maar sommige dingen blijven altijd hetzelfde. ‘De euforie als je iets ontdekt, die is er nog steeds’, aldus Groeneweg.
Het zijn vooral namaakproducten die in beslag worden genomen. ‘Daar begon ik ooit ook mee en inmiddels is dat zo enorm uitgegroeid’, zegt de controleur. En dan gaat het om meer dan alleen namaak Louis Vuitton-tassen, nep Rolex-horloges en Prada-schoenen. ‘Nagemaakte auto-onderdelen, medicijnen, medische apparatuur en cosmetica kunnen verschrikkelijke gevolgen hebben wanneer een bestanddeel niet klopt.’
‘Nepcosmetica kan bijvoorbeeld je ogen beschadigen met gevaarlijke stoffen. Of je hebt tandpasta die wondjes in je mond veroorzaakt. De meeste van die producten worden gekocht op internet. Consumenten worden verleid met mooie foto’s en het is anoniem’, zegt Groeneweg.
Viagra uit spammailtjes is ook een goed voorbeeld. ‘Dat komt wekelijks binnen, net als anabolen en afvalmiddeltjes. Vaak zit er niet in wat er op het doosje staat en kan het averechts werken.’
Regelmatig worden de specialisten van de douane in Rotterdam bijgepraat over de laatste trends en smokkelmethodes (zie ook kader). Cees Groenewegs meest memorabele vangsten zijn alweer van wat langer geleden. ‘Ooit kwamen er drie containers binnen uit het verre oosten. Ze zaten vol met jassen waarop een soort plastic merk zat. Die waren over het logo van een bekend sportmerk genaaid. Ook op de rug was een band genaaid met daaronder weer een merk. Alles was namaak en dat was toen nog erg bijzonder.’
De andere vangst had een vervelend staartje. ‘In de jaren negentig kwam er een container met meubelen binnen. Daar zaten miljoenen sigaretten in verstopt. Dat werd nog een spannende toestand, want de ontvanger werd een beetje agressief. Hij wist de douane wel te vinden, zei hij. Daar maakte ik me toen wel zorgen om, je weet nooit of zo’n figuur voor je huis verschijnt’, vertelt Groeneweg. ‘Dat was het enige moment dat ik me niet veilig voelde.’
Maar er is geen dag geweest dat hij met tegenzin naar z’n werk ging, zegt Groeneweg. Alleen al de haven zelf is een drijfveer. ‘Die is zo imposant’, zegt de namaakspecialist, ‘er kunnen nu 14 duizend containers op één zo’n schip, onvoorstelbaar.’
Wie ook bij de douane aan de slag wil moet volgens Groeneweg in ieder geval ondernemend en initiatiefrijk zijn. ‘Dit werk komt heel erg aan op jezelf: waar moet ik zijn, wat moet ik zoeken. Daarnaast moet je een beetje sociaal en correct zijn’, tipt de douaneman. ‘En je moet op de hoogte zijn wat er in de wereld gebeurt. Want bijna alles kan invloed hebben op je werk.’
Cees Groeneweg blijft wat hem betreft zitten waar hij zit. ‘Deze baan is afwisselend en erg leuk, ik zou niet weten wat ik liever zou doen.’
Trends op de namaakmarkt
Op dit moment zijn vooral iPods, iPhones en andere mobieltjes populair op de namaakmarkt, vertelt douanier Cees Groeneweg. ‘Mensen kopen iets op internet en zien op hun scherm een echt exemplaar. De namaakversie die ze opgestuurd krijgen, wordt bij ons in beslag genomen. De producten zijn de helft van de normale prijs.’ Rond grote sportevenementen en Sinterklaas zijn er veel nepproducten in omloop. In de zomer komen massaal zonnebrillen binnen. Veel wordt vernietigd, maar niet alles. ‘Kleding en schoenen werden vroeger verbrand, maar nu gaan ze naar een sociale werkplaats in Goes. Daar worden ze gestript en gerecycled.’